انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
شناسایی پارامترهای گسل مسبب زمینلرزه 20 دسامبر 2010 ریگان با استفاده از شبیهسازی جنبش نیرومند زمین
1
20
FA
مریم
صفرشاهی
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
مهدی
رضاپور
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
rezapour@ut.ac.ir
حسین
حمزه لو
پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، ایران
یکی از روشهای بررسی زمینلرزهها با استفاده از شتابنگاشت، شبیهسازی جنبش نیرومند زمین است. شبیهسازی جنبش نیرومند زمین بهویژه برای مناطقی که از آن دادهای در دسترس نیست، نقش مهمی در برآورد پارامترهای جنبش نیرومند زمین ایفا میکند. در این تحقیق، پارامترهای گسل مسبب زمینلرزه 20 دسامبر 2010 ریگان با بزرگی 7/6 = M<sub>W</sub>(USGS) که در 23 ایستگاه شتابنگاری سازمان تحقیقات ساختمان و مسکن ثبت شده است با شبیهسازی جنبش نیرومند زمین به روش کاتورهای گسل محدود تعیین میشود. اساس روش کاتورهای بر این است که میتوان مدلهای عرضه شده برای طیف دامنه حرکات زمین را با توجه به تصادفی بودن حرکات با بسامد زیادترکیب کرد. مدل گسل محدود ابزاری اساسی برای پیشبینی حرکات زمین در نزدیکی رومرکز زمینلرزههای مهم به شمار میرود. در روش گسل محدود، شبیهسازی حرکات تعدادی زمینلرزه کوچک ناشی از ریزگسلها که تشکیلدهنده یک گسل هستند، درحکم روشی برای پیشبینی حرکات در میدان نزدیک مطرح شده است. در این تحقیق با استفاده از شتابنگاشتهای زمینلرزه 20 دسامبر 2010 ریگان، پارامتر اُفت طیفی و رابطه وابستگی بسامدی ضریب کیفیت امواج بُرشی که از پارامترهای ورودی بهمنظور شبیهسازی جنبش نیرومند زمین بهروش کاتورهای گسل محدود هستند، محاسبه شده است. با توجه به توزیع پسلرزهها و رابطه خودتشابهی، صفحه گسل مسبب زمینلرزه 20 دسامبر 2010 ریگان بهصورت 8 المان در راستای طول و 8 المان در راستای عرض در نظر گرفته شد. براساس نتایج بهدست آمده از این تحقیق، طول گسل در راستای امتداد 59/25 کیلومتر و عرض گسل در راستای شیب 19/11 کیلومتر تعیین شد. محل کانون زمینلرزه در المان (5,4) = (i,j) بهدست آمد. همچنین برای گسل مسبب زمینلرزه 20 دسامبر 2010 ریگان، مقدار بهینه امتداد 37 درجه و شیب 87 درجه برآورد و اُفت تنش 60 بار درنظرگرفته شد. براساس مقایسه نگاشتهای واقعی و شبیهسازی شده، مقدار بهدست آمده برای امتداد و شیب گسل در این تحقیق، همخوانی بسیار خوبی با نگاشتهای واقعی دارد.<br /> <br />
روش کاتورهای گسل محدود,زمینلرزه 20 دسامبر 2010 ریگان,شبیهسازی جنبش نیرومند زمین
https://www.ijgeophysics.ir/article_40579.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40579_65e8188a6ef65ae51e33f2bff5474039.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
برآورد توموگرافی دوبُعدی سرعتهای فاز، گروه و ساختارسرعت امواج بُرشی در پهنه البرز
21
36
FA
حبیب
رحیمی
0000-0002-2085-1043
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
rahimih@ut.ac.ir
در این تحقیق نقشههای توموگرافی دوبُعدی سرعتهای فاز و گروه، اولینبار به روش معکوسسازی خطی تهیه شده و ساختار سرعت امواج بُرشی میانگین برای پوسته و گوشته بالایی در پهنه البرز به روش معکوسسازی غیرخطی بهدست آمده است. برای دستیابی به هدفهای پیشگفته، تحقیق حاضر در دو بخش اساسی صورت گرفت. در اولین بخش، منحنیهای پراکندگی محلی با استفاده از دادههای مناسب ثبت شده در ایستگاههای نوار پهن شبکه لرزه نگاری پزوهشگاه بین المللی زلزله برآورد شد. از این منحنیها با استفاده از روش معکوسسازی خطی برای برآورد نقشههای توموگرافی دوبُعدی سرعتهای فاز و گروه استفاده شد. نقشههای توموگرافی دوبُعدی بهدست آمده در این تحقیق، همخوانی خوبی با ناهمگنیهای جانبی در پهنه البرز نشان داد. تناوبهای کم با رسوبات و ساختارهای پوسته بالایی و تناوبهای متوسط و زیاد با ساختارهای پوسته پایینی و گوشته بالایی همخوانی خوبی دارند. در مرحله دوم، منحنیهای میانگین مشاهدهای بهدست آمده در مرحله قبل با استفاده از روش معکوسسازی غیرخطی هجهاگ برای برآورد ساختار سرعت امواج برشی بهکار برده شدند. ساختار سرعتی بهدست آمده در این تحقیق علاوه بر اینکه در تحقیقات زلزلهشناسی و برآورد پارامترهای جنبش نیرومند زمین و برآورد واقعگرایانه خطر زلزله دارای اهمیت ویژهای است، با فرایندهای زمینساختی و ژئودینامیکی مطرح شده در ناحیه البرز، سازگاری خوبی نشان میدهد. عمق موهو در ناحیه البرز، با استفاده از معکوسسازی همزمان منحنیهای سرعت گروه و فاز 46 کیلومتر برآورد شد. در این ناحیه، دو لایه بهدست آمده برای پوسته دارای ضخامتهای 15 و 25 کیلومتری زیر یک لایه رسوبی 6 کیلومتری بهدست آمدند که دارای سرعتهای موج بُرشی 1/3 و7/3 کیلومتر بر ثانیه هستند. دراین پهنه سه لایه گوشته بالایی با ضخامتهای 20، 60 و80 کیلومتر دارای سرعتهای 3/4، 6/4 و 5/4 کیلومتر بر ثانیه بهدست آمدند که لایه بهنسبت کمسرعت با ضخامت 80 کیلومتر در عمق 126 تا 206 کیلومتری واقع شده است.<br /> <br /> <strong> </strong>
ساختارهای کشسان پوسته و گوشته بالایی,امواج سطحی,البرز
https://www.ijgeophysics.ir/article_40580.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40580_0974a46443f7cb948429b64b26fcd258.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
مدلسازی دادههای مگنتوتلوریک با قطبش H به روش تفاضل متناهی
37
48
FA
سلمان
کامیابی آبکوه
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
بهروز
اسکویی
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
در تحقیقات ژئوفیزیکی مسئله اساسی بهدست آوردن مدلی است که بتواند به بهترین وجه ممکن ساختارهای زیرسطحی زمین را نشان دهد. گام اساسی برای این کار بهدست آوردن کمیتهای قابل مشاهده در سطح زمین بهکمک قوانین فیزیکی است. این مسئله با مدلسازی پیشرو عملی میشود. در این تحقیق مدلسازی پیشرو برای روش مگنتوتلوریک (زمینمغناطبرقی) مورد بررسی قرار گرفته است. بدینمنظور یک کُد در محیط نرمافزار متلب نوشته شده است. روش عددی استفاده شده برای حل مسئله مدلسازی، روش تفاضل متناهی است. در این تحقیق مدلسازی پیشرو مگنتوتلوریک با مُد TM مورد بررسی قرار گرفته است. این کُد قادر به مدلسازی پیشرو دادههای مگنتوتلوریک برای انواع مدلهای مصنوعی دوبُعدی است. هر سه مدل و پاسخ آنها آورده شده است. دیدهمیشود که کد به خوبی مدلسازی مدلهای مختلف را انجام میدهد.
<strong> </strong>
مدلسازی,مگنتوتلوریک,تفاضل متناهی,مُد TM,نرمافزار متلب
https://www.ijgeophysics.ir/article_40585.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40585_e313006b937cc5584ccac58512e7359c.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
تحلیل سطح روند با استفاده از الگوریتم بهینهسازی اجتماع ذرات و بهکارگیری نُرم 1L: بررسی موردی روی دادههای گرانی منطقه نکا استان مازندران
49
58
FA
فرشاد
ژولیدهسر
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
غلامرضا
نوروزی
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
ارسلان
نجفی
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
مسلم
جهانتیغ
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
یکی از روشهای حذف بیهنجاری ناحیهای از مقادیر برداشت شده در روشهای ژئوفیزیکی، روش تحلیل سطح روند است. در این روش مختصات نقاط درحکم متغیر مستقل و مقادیر قرائت شده درحکم متغیر وابسته عمل میکند. برای یافتن مطلوبترین سطح روند از روشهای بهینهسازی استفاده میشود. در این مقاله برای بهینهسازی، از الگوریتم بهینهسازی اجتماع ذرات استفاده شده است. این الگوریتم، یک روش بهینهسازی مبتنی بر جمعیت است و ایده اصلی در آن، مدلسازی و شبیهسازی رفتار و حرکت گروهی پرندگان در جستوجوی غذا است. در الگوریتم اجتماع ذرات هریک از ذرات بهمثابة یک کاندیدای حل برای جواب نهایی در فضای چندبُعدی مسئله هستند. تابعی که در این روش باید بهینه شود (تابع هدف) معادله صفحهای است که نزدیکترین و یا بهعبارتی کمترین فاصله را با دادههای برداشت شده دارد. بهمین علت برای کمینهسازی، احتیاج به معیارهای طول است. نُرم، یکی از معیارهای طول محسوب میشود. بهترین نُرمی که میتوان با استفاده از آن جوابهای دقیق بهدست آورد، نُرم 1 است ولی در روشهایی که تاکنون از آنها استفاده شده بهخاطر بهکارگیری مشتق در روند بهینهسازی، نمیتوان از نُرم 1 استفاده کرد. در این تحقیق از الگوریتم بهینهسازی اجتماع ذرات استفاده شده و تابع هدف برپایه نُرم 1 نوشته شده است. با مقایسه نتایج بهدست آمده از این الگوریتم با نتایج بهدست آمده از نرمافزار ژئوسافت روی دادههای گرانی برداشت شده از منطقه حدفاصل بین نکا و قائمشهر در استان مازندران، کارائی این روش نسبت به روش کمترین مربعات و نتایج نرمافزار ژئوسافت مشخص شده است.
تحلیل سطح روند,نُرم1,الگوریتم اجتماع ذرات,بیهنجاری ناحیهای,دادههای گرانی,نیروگاه برق نکا
https://www.ijgeophysics.ir/article_40586.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40586_221d3a57ebe0fa4a6229c8beb8d84dd3.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
بررسی اندیس معدنی درح با استفاده از مدلسازی وارون دادههای ژئوفیزیکی (M، Rs و IP)
59
77
FA
فرشاد
ژولیدهسر
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
غلامرضا
نوروزی
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
مسلم
جهانتیغ
دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه بیرجند، ایران
وارونسازی دادههای ژئوفیزیکی نقش مهمی در بررسیهای زمینشناسی ایفا میکند. در محدوده معدنی درح دادههای ژئوفیزیکی تصحیحشده مغناطیسی، مقاومت ویژه و قطبیدگی القایی، برای بهدست آوردن شکل و دیگر پارامترهای تودههای زیرسطحی مدل شدهاند. بدینمنظور دادههای مغناطیسی ابتدا فیلتر و سپس به روش وارونسازی فشرده دادههای مغناطیسی مدلسازی شدند. این روش وارونسازی، براساس اصول ابتدایی کمینهسازی سطح مقطع عبوری از منبع، در هر نیمرخ، توصیف شده است. کُد این الگوریتم در نرمافزار مَتلب (Matlab) نوشته و بر روی دادههای مغناطیس زمینی برداشتشده از محدوده مورد بررسی بهکار برده شد که نتایج قابلقبولی بهدست داد.<br /> بهمنظور بررسیهای بیشتر روی این محدوده پردازشهای آماری روی دادههای مقاومت ویژه ظاهری و قطبیدگی القایی صورت گرفت و چون پردازشهای آماری به توزیع دادهها حساساند، دادهها نرمال شدند. سپس ضریب همبستگی برای شناسایی میزان پراکندگی دادهها مورد استفاده قرار گرفت. پس از پردازشهای آماری، دادههای مقاومت ویژه ظاهری و قطبیدگی القایی با نرمافزار RES2DINV مدلسازی شد. این نرمافزار یک برنامه رایانهای است که بهطور خودکار دادههای مقاومت ویژه ظاهری و قطبیدگی القایی را مدلسازی دوبُعدی میکند. در این نرمافزار یک مدلسازی پیشرو برای محاسبه مقادیر مقاومت ویژه ظاهری و روش بهینهسازی کمترین مربعات غیرخطی در فرایند وارونسازی بهکار رفته است و برنامه، از هر دو روش مدلسازی پیشروی عنصر متناهی و تفاضل متناهی پشتیبانی میکند.<br /> محدوده مورد بررسی در زون فیلیشی جنوب شرق شهر درح در استان خراسان جنوبی واقع است. نتایج بررسیهای مغناطیسی، 3 توده متراکم را نشان میدهد که گسترش عمقی آنها 80-100 متر است و شکل هندسی دایک مانند دارند. نتایج بررسی دادههای مقاومت ویژه ظاهری و قطبیدگی القایی نشاندهنده بیهنجاریهایی در نزدیکی سطح است. تحلیلهای آماری، توده غنی و متراکمی را، ناشی از همبستگی منفی، در زیر نیمرخهای برداشت، نشان میدهند. نتایج بهدست آمده از بررسیهای مغناطیسی و الکتریکی همدیگر را تایید میکنند. در انتها بهمنظور بررسیهای تفصیلی این محدوده، نقاطی برای حفاری پیشنهاد شده است.<br /> <strong> </strong>
اندیس معدنی درح,مغناطیسسنجی,مقاومت ویژه,قطبیدگی القایی
https://www.ijgeophysics.ir/article_40587.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40587_781a753834addf5c98d8df30351fd1a6.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
افراز آهنگ لغزش بین گسلهای فعال بخش جنوبی البرز مرکزی با وارد کردن برهمکنش مکانیکی بین گسلها
78
95
FA
اصغر
راستبود
1دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
بهزاد
وثوقی
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
vosoghi@kntu.ac.ir
هانیه
طباطبائی
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
برای یک گسل ایدهآل در محیط کشسان، توزیع لغزش حول یک مقدار مرکزی بیشینه، متقارن و بیضیشکل است، ولی در طبیعت این توزیع نه به شکل بیضی و نه متقارن است. توزیع آهنگ لغزش در صفحه گسل به برهمکنش پارامترهای متعددی از جمله هندسه خود گسل و گسلهای مجاور، شرایط مرزی روی گسلها و مناطق دور و معادله رفتاری محیط اطراف بستگی دارد. از طرفی بررسی این توزیع، نقش مهمی در بررسی انتقال لرزهخیزی از یک گسل به گسلهای دیگر دارد. باتوجه به واقع شدن کلانشهر تهران در بخش جنوبی البرز مرکزی، بررسی برهمکنش مکانیکی بین گسلهای فعال شمال تهران، اهمیت ویژهای در تحلیل خطر لرزهای در پایتخت دارد.<br /> در این تحقیق با در نظر گرفتن یک نیمفضای کشسان همگن و همسان برای منطقه مورد بررسی اطلاعات هندسی گسل و پارامترهای رئولوژیکی منطقه از منابع متفاوت انتخاب و ثابت فرض شد. در ادامه شرایط مرزی تنش با استفاده از مشاهدات GPS محاسبه شد که عامل ایجادکننده لغزش در گسل است. بر این اساس جهت بیشینه کوتاهشدگی در منطقه مورد بررسی دارای امتداد N36.5<sup>◦</sup>E است که دامنه آن بزرگتر از جهت بیشینه کششی است. سپس گسلها در راستای عمود برهم قفل و در راستای مماسی بهصورت آزاد رها شدند. با اِعمال شرایط مرزی به سامانه گسلی، آهنگ لغزش بین گسلها افراز شد. برای افراز از روش المانهای مرزی استفاده شد. مدل نابرجایی تحلیلی اکادا (1985) نیز درحکم حل اساسی انتخاب شد.<br /> نتایج حاصل، نشانگر خروج آهنگ لغزش توزیع شده روی گسلها از حالت متقارن و بیضیشکل است و از وجود برهمکنش بین گسلها تحت تأثیر تنش منطقهای و هندسه گسلهای مجاور حکایت میکند. همچنین اکثر گسلها دارای رفتار چپگرد و معکوساند و آهنگ لغزشهای چپگرد عموماً بیشتر از آهنگ لغزشهای معکوس است. علت بیشتر بودن آهنگ لغزش چپگرد نسبت به آهنگ لغزش معکوس در مورد اکثر گسلها ناشی از دو عامل برهمکنش مکانیکی بین گسلها و تمایل محورهای اصلی جهت بیشینه کوتاهشدگی و کشیدگی تانسور آهنگ تنش منطقهای نسبت به امتداد گسلها است، بهنحویکه تصویر مؤلفههای اصلی تنش در امتداد اکثر گسلها بیشتر از تصویر مؤلفههای متناظر در امتداد عمود بر آنها است. از طرفی در مدلسازی صورت گرفته شیب گسلها ثابت در نظر گرفته شده است، درحالیکه بهویژه در مورد گسلهای معکوس، شیب گسل با عمق تغییر میکند<br /> <strong> </strong><br /> <strong> </strong>
برهمکنش مکانیکی,افراز آهنگ لغزش,روش المانهای مرزی,ناپیوستگی جا بجایی,GPS,تانسور آهنگ تنش
https://www.ijgeophysics.ir/article_40588.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40588_d7a63124702f7a8b1b14014151e778a6.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
منابع رطوبت و ترابرد ماهانه آن روی ایران و برهمکنش آن بامونسون هندوستان و پُرارتفاع جنبحاره
96
113
FA
محمد مهدی
خدادی
مرکز پیشبینی سازمان هواشناسی کشور، تهران، ایران
مجید
آزادی
پژوهشکده هواشناسی، تهران، ایران
azadi68@hotmail.com
پرویز
رضازاده
مرکز پیشبینی سازمان هواشناسی کشور، تهران، ایران
در این پژوهش منابع رطوبت و چگونگی ترابرد رطوبت روی ایران وعوامل موثر بر آنها در ماههای گوناگون دریک دوره 30 ساله (1981-2010) بررسی شده است. به این منظور از دادههای میانگین ماهانه CFSR با تفکیک افقی 5/0 درجه برای محاسبه و تحلیل کمیتهای ارتفاع ژئوپتانسیلی، باد، دما، فشار سطح دریا، آب بارششو، مولفههای چرخشی و واگرای بردار شار رطوبت و تابعهای جریان و پتانسیل بردار شار رطوبت استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که در ماههای دسامبر تا آوریل در لایه زیرین به علت وجود سامانه کمارتفاع روی شرق دریای مدیترانه، خمش چرخندی بردار شار رطوبت و در نتیجه ترابری رطوبت از روی دریای مدیترانه به شمال غرب ایران وجود دارد. همچنین در همین دوره به علت استقرار واچرخند جنبحاره روی شبه جزیره عربستان، دریای عمان و دریای عرب خمش واچرخندی بردار شار رطوبت از روی غرب اقیانوس هند و دریای سرخ به شرق عربستان دیده میشود و شکلگیری سامانههای دینامیکی در شرق مدیترانه و ترکیب آنها با چرخند شمال شرق افریقا موجب ترابرد رطوبت از این ناحیه به نواحی غرب و جنوب غرب ایران میشود. در اواخر ماه مه به علت حرکت شمالسوی واچرخند جنبحاره و استقرار آن روی نواحی مرکزی و جنوب ایران، مولفه چرخشی بردار شار رطوبت در غرب اقیانوس هند تحتتاثیر گردش کلی اقیانوس دارای خمش واچرخندی میشود و سبب ترابری رطوبت از دریاهای عرب و عمان به شبهقاره هند و جنوب شرق ایران میشود. همچنین باتوجه به مولفه واگرای بردار شار رطوبت در ماههای دسامبر تا آوریل، گردش مستقیم هوا و همخوان با آن خمش بردار شار رطوبت در صفحه نصفالنهاری (E70- 45) بین دریای عمان و جنوب اقیانوس هند و در ماههای ژوئن-اوت همزمان با تقویت مونسون تابستانی شبهقاره هند، گردش چرخندی هوا و به همراه آن، خمش چرخندی بردار شار رطوبت در صفحه قائم بین شبهقاره هند و شرق ایران (بین عرضهای N35- 25) مشاهده میشود.<br /> <br />
بردار شار رطوبت,تابع جریان,تابع پتانسیل,پُرارتفاع جنبحارهای
https://www.ijgeophysics.ir/article_40589.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40589_1874f0a0140ebb474ffbbe21b7edf5de.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
اثر چینش باد در سطح زمین و وردایست بر ناپایداری کژفشار
114
127
FA
علی
محمدی
دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) نوشهر، مازندران، ایران
علیرضا
محبالحجه
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
با فرض یکنواختی تاوایی پتانسیلی زمینگرد، چینش باد روی مرز زیرین (سطح زمین) و مرز زبرین (وردایست) بهمنزلة عوامل رخداد ناپایداری جریانهای جوّی بهدست میآیند. در مدلهای کلاسیک ناپایداری کژفشار (مدلهای چارنی و ایدی) چینش باد با ارتفاع ثابت در نظر گرفته میشود و ازاینرو نقش نایکسانی چینش باد روی سطح زمین و سطح وردایست عاملی مهم برای رشد امواج جوّی در نظر گرفته نمیشود. در حالت تاوایی یکنواخت، طبق قضیه چارنی-استرن–پدلاسکی شرط لازم برای ناپایداری، همعلامت بودن چینش باد روی مرزهای زیرین و زبرین است. در پژوهش حاضر نشان داده میشود که نسبت چینش باد در مرزهای زیرین و زبرین در رخداد ناپایداری موثر است و چنانچه این نسبت از مقداری آستانهای کمتر و از مقداری حدی بیشتر شود، امواج جوّی پایدار باقی می مانند و رشد نمیکنند.<br /> براساس مدل ایدی طول موجهای کوچکتر از 4/2 برابر شعاع دگرشکلی راسبی پایدارند ولی در پژوهش حاضر روشن میشود که در این حالت نیز امواج، به شرط آنکه چینش باد در وردایست کوچکتر از چینش باد روی سطح زمین شود، رشد میکنند.<br /> <strong> </strong><br />
تاوایی پتانسیلی زمینگردوار,مدل شبهزمینگرد,ناپایداری کژفشار,چینش باد,مدل ایدی,وردایست
https://www.ijgeophysics.ir/article_40590.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40590_15f8d4b5166e1146a715dd688be680e0.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
تغییرات دید جوّی و عوامل مؤثر بر آن در ایستگاه ژئوفیزیک تهران طی دوره 10 ساله (2011-2001)
128
141
FA
زهرا
شرعی پور
مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، ایران
عباسعلی
علی اکبری بیدختی
0000-0003-4841-2218
مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، ایران
bidokhti@ut.ac.ir
در این تحقیق، دادههای دید جوّی و عوامل مؤثر بر آن از قبیل مه، بارش،غبار (Haze) و توفانهای گرد و خاک در ایستگاه سینوپتیک ژئوفیزیک برای دوره سالهای 2001-2011 بررسی شده است. دادههای آلودگی هوا مورد استفاده مربوط به شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران استفاده شده است. طی دوره 10 ساله، میانگین سالانه دید جوّی مقدار 7/8 کیلومتر و میانگینهای فصلی آن برای فصلهای بهار، تابستان، پاییز و زمستان بهترتیب مقادیر 2/9 ، 7/9 ، 1/9 و 7/6 کیلومتر برآورد شد. کمترین دید افقی طی سال در ماه دسامبر (7/5 کیلومتر) و بیشترین آن در ماه اوت (9/9 کیلومتر) رخ میدهد.
بهطورکلی پدیدههای مه، بارش، غبار و توفانهای گرد و خاک باعث کاهش دید جوّی میشوند. بسامد رخداد دید جوّی کمتر از 3 کیلومتر در فصل سرد بیش از سایر فصلها است و مهمترین عامل آن پدیده غبار است. در فصل سرد، مقادیر میانگین ماهانه دید جوّی، با در نظر گرفتن رطوبتهای نسبی کمتر از 60 درصد، 1 تا 2 کیلومتر افزایش مییابند.
میانگین سالانه هواویزهای PM<sub>10</sub> طی دوره 3 ساله 2007-2009 مقدار mg/m<sup>3</sup> 9/68 برآورد شد و بیشینه فصلی هواویزها در ماههای ژوئیه و دسامبر رخ داده است. بهطورکلی همبستگی منفی بین مقادیر روزانه دید جوّی و غلظت ذرات معلق PM<sub>10</sub> برقرار است و قویترین این همبستگیها در فصلهای بهار و تابستان رخ میدهد. اغلب پدیدههای دید جوّی کمتر از 3 کیلومتر در شرایط غلظتهای زیاد هواویزهای PM<sub>10</sub> و یا سرعتهای کم باد، پایداری هوا، کاهش عمق اختلاط و در برخی موارد نیز در سرعتهای بسیار بالای باد ناشی از توفانهای گرد و خاک رخ میدهند. بررسی تغییرات ساعتی دید جوّی طی روز نشان داد که در ایستگاه ژئوفیزیک اغلب بهترین دید جوّی در ساعتهای اولیه صبح رخ میدهد و بهتدریج تا بعدازظهر، دید جوّی کاهش مییابد. بررسی جهت وزش باد نشان داد که با شروع صبح بهتدریج وزش باد جنوبی دشت به کوه (آناباتیک) آغاز میشود و آلایندهها از مناطق جنوب شهر به شمال شهر انتقال و بهتدریج دید جوّی کاهش مییابد.
دید جوّی,ریزگرد,ذرات معلق,سرعت باد,الگوی روزانه,تهران
https://www.ijgeophysics.ir/article_40591.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40591_6e9d422c9554b3b0d26991f49acf10b3.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
7
2
2013
08
23
ریزمقیاسنماییِ تغییرات اقلیم با بهکارگیری یک رهیافت آماری ناپارامتری در حوضه آبریز کرخه
142
157
FA
مهدی
قمقامی ورکی
دانشگاه تهران، تهران، ایران
نوذر
قهرمان
پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، تهران، ایران
nghahreman@ut.ac.ir
سریهای زمانی خروجی مدلهای گردش کلی جوّ (GCM) که براساس سناریوهایی از پیشتعریفشده در اختیار کاربران قرار میگیرد، دارای تفکیک مکانی اندکاند و برای منطقهای کردن آنها باید از روشهای ریزمقیاسنمایی استفاده کرد. روشهای ریزمقیاسنمایی در دو دسته کلی فیزیکی و آماری قرار دارند، که روشهای آماری سادهتر و در دسترستر هستند. برای اجرای یک روش ریزمقیاسنمای آماری دو نوع اطلاعات مورد نیاز است: تغییرات پیشبینیشده و سریزمانی مشاهدهشده یا تاریخی موجود در ایستگاهها. در این تحقیق با استفاده از یک رهیافت ترکیبی که متشکل از دو روش ناپارامتری است، براساس خروجی مدل CGCM3T63 تحت سناریوی A1B در دو چشمانداز اقلیمی 30 سال (1391- 1420) و 50 سال (1391- 1440) متغیرهای اقلیمی دما و بارندگی در مقیاس مکانی منطقهای و زمانی ماهانه برای حوضه آبریز کرخه شبیهسازی شده است. نتایج بهدستآمده نشاندهنده دقت مناسب رهیافت در زمینه شبیهسازی دادههای هواشناسی و ریزمقیاسنمایی تغییرات اقلیمی ناشی از افزایش گازهای گلخانهای است. با توجه به پیشبینی افزایشی برای دما و کاهشی برای بارندگی در مدل بزرگمقیاس، این تغییرات با تعیین مناسب «پارامتر شکل» به روش کمترین مربعات خطا به سری ریزمقیاس شده انتقال یافت. علاوهبراین، ساده و کمپارامتربودن این رهیافت در کنار ناپارامتری بودن آن، درحکم دلایل برتری آن بر بسیاری از شیوههای پارامتری موجود، قابلذکر است. بررسیهای موردی در سایر مناطق برای ارزیابی بیشتر مدل توصیه میشود.<br /> <br />
بازنمونهگیری,ریزمقیاسنمایی,مدلهای گردشکلی جوّ,حوضه آبریز کرخه,رهیافت ناپارامتری
https://www.ijgeophysics.ir/article_40593.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40593_04937d37ab76d5f77ee5bf9931fca897.pdf